"لَقَدْ كانَ لَكُم في رَسُول‌اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ"
"در سيره و سخن پيامبر خدا براى شما الگوى نيكويى است"
رسول اكرم (صلى‌الله عليه وآله وسلم) كاملترين انسان و بزرگ و سالار تمام پيامبران است. در عظمت آن حضرت همين بس كه خداوند متعال در قرآن مجيد او را با تعبير «يا ايها الرسول» و «يا ايها النبى» مورد خطاب قرار مي‌دهد و او را به عنوان انسانى الگو براى تمام جهانيان معرفى مي‌نمايد: «لَقَدْ كانَ لَكُم في رَسُول اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»، «در سيره و سخن پيامبر خدا براى شما الگوى نيكويى است.»

خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) به مناسبت رحلت جانگداز رسول گرامي اسلام به گوشه‌هايي از سخنان حكمت‌آميز ايشان پرداخته است كه به حق داراى اخلاقى كامل و جامعِ و داراي تمام فضايل و كمالات انسانى بودند.

1- فضيلت دانش‌طلبي؛

"من سلك طريقا يطلب فيه علما سلك‌الله به طريقا الي الجنه... و فضل العالم علي العابد کفضل القمر علي سائر النجوم اليله البدر"

"هرکه راهي رود که در آن دانشي جويد، خداوند او را به راهي که به سوي بهشت است ببرد، و برتري عالم بر عابد مانند برتري ماه در شب چهارده بـر ديگر ستارگان است."(اصول کافي، ج 1، ص 42)

2ـ ايمان‌خواهي ايرانيان؛

"اذا نزلت عليه(ص) سوره الجمعه فلما قرا؛ و آخرين منهم لما يلحقوا بـهم. (سوره جمعه، آيه 3) قال رجل من هولاء يا رسول‌الله؟ فلم يراجعه النبي(ص) حتي سئله مره او مرتين او ثلاثا. قال و فينا سلمان الفارسي قال فوصع النبي يده علي سلمان ثم قال؛ لو کان الايمان عندالثريا لنا له رجال من هولاء."

"وقتي که سوره جمعه بر پيامبراکرم(ص) نازل گرديد و آن حضرت آيه و آخريـن منهم لمايلحقوا بهم را خواند."(صحيح مسلم، ج 4، ص 1972، کتاب فضائل الصحابه) "مردي گفت: اي پيامبر خدا مراد اين آيه چه کساني است؟ رسول خدا به او چيزي نگفت تا اين که آن شخص يک بار، دوبار، يا سه بار سوال کرد. راوي مي‌گويد: سلمان فارسي در ميان ما بود که پيامبراکرم(ص) دستش را روي دوش او نهاد، سپس فرمود: اگر ايمان به ستاره ثريا برسد هر آينه مرداني از سرزمين اين مرد به آن دست خواهند يافت."

3- مشمولان شفاعت؛

"اربعه انا الشفيع لهم يوم القيمه؛1ـ معين اهل بيتي،‌ 2ـ والقاضي لهم حوائجهم عند ما اضطروا اليه، 3ـ والمحب لهم بقلبه و لسانه، 4ـ والدافع عنهم بيده."

(خصال صدوق، باب اربعه، ص 215، حديث1) چهار دسته‌اند که من روز قيام شفيع آنهاهستم؛ 1ـ ياري‌دهنده اهل بيتم، 2ـ برآورنده حاجات اهل بيتم به هنگام اضطرار و ناچاري، 3ـ دوستدار اهل بيتم به قلب و زبان،‌ 4ـ و دفاع کننده از اهل بيتم با دست و عمل."

4ـ ملاک پذيرش اعمال؛‌

"لايقبل قول الا بعمل و لايقبل قول و لاعمل الا بنيه و لا يقبل قول و لاعمل و لا نيه الا باصابه السنه."

"(بحارالانوار ج2، ص 174) نزد خداوند سخني پذيرفته نمي‌شود مگر آن‌که همراه با عمل باشد، و سخن و عملي پذيرفته نمي‌شود مگر آن‌که همراه با نيت خالص باشد. و سخن و عمل و نيتي پذيرفته نمي‌شود مگر آن‌که مطابق سنت باشد."

5ـ صفات بهشتي؛

"الا اخبرکم بمن تحرم عليه النارغدا؟ قيل بلي يا رسول‌الله. فقال: الهين القريب اللين السهل."

"(ثواب‌الاعمال ص 381) آيا کسي را که فرداي قيامت، آتش بر او حرام است به شما معرفي نکنم؟ گفتند: آري، اي پيامبر خدا. فرمود: کسي که متيـن،‌ خونگرم، نرمخو و آسانگير باشد."

6ـ نشانه‌هاي ستمکار؛

"علامه الظالم اربعه: يظلم من فوقه بالمعصيه و يملک من دونه بالغلبه و يبغض الحق و يظهر الظلم."

"(تحف‌العقول) نشانه ظالم چهار چيز است:1ـ با نافرماني به مافوقش ستم مي‌کند، 2ـ به زير دستش با غلبه فرمانروايي مي‌کند، 3ـ حق را دشمن مي‌دارد، 4ـ و ستم را آشكار مي‌کند."

7- شعبه‌هاي علوم دين؛

"انما العلم ثلاثه: آيه محكمه او فريضه عادله او سنه قائمه و ما خلاهن فهو فضل."

"(اصول کافي، ج 1، ص 37) همانا علم دين سه چيز است، وغير از اينها فضل است:1ـ آيه محكمه (که منظور از آن علم و اصول عقائد است)، 2ـ فريضه عادله( که منظور از آن علم اخلاق است)،‌ 3ـ و سنت قـائمه( که منظور از آن علم احكام شريعت است)."

8ـ فتواي نااهل؛

"من افتي الناس بغير علم... فقد هلك و اهلک."

"(اصول کافي، ج 1، ص 54) کسي که بدون صلاحيت علمي براي مردم فتوا دهد، خود را هلاک ساخته و ديگران را نيز به هلاکت انداخته است."

9ـ روزه واقعي؛

"الصائم في عباده و ان کان في فراشه ما لم يغتب مسلما."

"(تهذيب الاحکام، ج 4، ص 190) روزه‌دار - مادامي که غيبت مسلماني را نکرده باشد ـ همواره در عبادت است، اگر چه در رختخواب خود باشد."

10ـ نشانه‌اي شکيبا؛

"علامه الصابر في ثلاث: اولها ان لايکسل و الثانيه ان لايضجـر، والثالثه ان لايشکـو مـن ربه عزوجل، لانه اذا کسل فقد ضيغ الحق، واذا ضجر لـم يـود الشکر، واذا شکي مـن ربه عزوجل فقدعصاه."

"(بحارالانوار، ج 71، ص 86) علامت صابر در سه چيزاست: اول آن‌که کسل نشود، دوم آن‌که آزرده خاطر نگردد، سوم آن‌که از خداوندعزوجل شکوه نکند، زيرا وقتي که کسل شود، حق را ضايع مي‌کند، و چون آزرده خاطر گردد شکر را به جا نمي‌آورد، و چون از پروردگارش شکايت کند در واقع او را نافرماني نموده است."

11ـ بدترين جهنمي؛

"ان اهل النار ليتاذون من ريح العالم التارک لعلمه و ان اشد اهل النار ندامه و حسره رجل دعا عبدا الي الله فاستجاب له و قبل منه فاطاع الله فادخله الله الجنه و ادخل الداعي النار بترکه علمه."

"(اصول کافي، ج 1، ص 55) همانا اهل جهنم از بوي گند عالمي که به علمش عمل نکرده رنج مي‌برند، و از اهل دوزخ پشيماني و حسرت آن کس سخت‌تر است که در دنيا بنده‌اي را به سوي خدا خوانده و او پذيرفته و خدا اطاعت کرده و خداوند او را به بهشت در آورده ولي خود دعوت کننده را به سبب عمل نکردن به علمش به دوزخ انداخته است."

12ـ عالمان دنيا طلب؛

"اوحي الله الي داود(ع) لاتجعل بيني و بينک عالما مفتونا بالدنيا فيصدک عن طريق محبتي فان اولئک قطاع طرق عبادي المريدين، ان ادني ما انا صانع بهم ان انزع حلاوه مناجاتي عن قلوبهم."

"(اصول كافي، ج 1، ص 58)خداوند به داود(ع) وحي فرمود که: ميان من و خودت عالم فريفته دنيا را واسطه قرار مده که تو را از راه دوستي‌ام بگرداند، زيراکه آنان، راهزنان بندگان جوياي من‌ هستند، همانا کمتر کاري که باايشان کنم اين است که شيريني مناجاتم رااز دلشان برکنم."

13ـ نخستين پرسشهاي قيامت؛

"لاتزول قدما عبد يوم القيمه حتي يسئل عن اربع: عن عمره فيما افناه، و عن شبابه فيما ابلاه، و عن ماله من اين اکتسبه و فيما انفقه و عن جبنا اهل البيت."

(خصال صدوق ص 253، و مشکاه الانـوار، ص 171) هيچ بنده‌اي در روز قيامت قدم از قدم بر نمي‌دارد تا از اين چهار چيز از او پرسيده شود: 1ـ از عمرش که در چه راهي آن را فاني نموده، 2ـ و از جواني‌اش که در چه کاري فرسوده‌اش ساخته، 3ـ و از مالش که از کجا به دست آورده و در چه راهي صرف نموده، 4ـ و از دوستي ما اهل بيت."

14ـ ثواب اعمال کارساز؛

"سبعه اسباب يکسب للعبد ثوابها بعد وفاته: رجل غرس نخلا او حفـر بئرا او اجري نهرا او بني مسجدا او کتب مصحفا او ورث علما او خلف ولدا صالحا يستغفـر له بعد وفـاته."

"(محموعه ورام، ج 2، ص110) هفت چيز است که اگر کسي يکي از آنها را انجام داده باشد، پس از مرگش پاداش آن هفت چيز به او مي‌رسد: 1ـ کسي که نخلي را نشانده باشد (درخت مثمري را غرس کرده باشد)، 2ـ يا چاهي را کنده باشد، 3ـ يا نهري را جاري ساخته باشد، 4ـ يا مسجدي را بنا نموده باشد، 5ـ يا قرآني نوشته باشد، 6ـ يا علمي را از خود بر جاي نهاده باشد، 7ـ يا فرزند صالحي را باقي گذاشته باشد که براي او استغفار نمايد."

15- سعادتمندان؛

"طوبي لمن منعه عيبه عن عيوب المومنين من اخوانه طوبي لمن انفق القصد و بذل الفضل و امسک قوله عن الفضول و قبيح الفعل"

"(روضه کافي، ص 248) خوشا به حال کسي که عيبش او را از عيوب برادران مومنش باز دارد، خوشا به حال کسي که در خرج کردن ميانه‌روي کند و زياده از خرج را ببخشد و از سخنان زائد و زشت خودداري ورزد."

16- سزاي زن و مرد همسر آزار؛

"ايما امراه اذت زوجها بلسانها لميقبل الله منها صرفا و لاعدلا ولا حسنه من عملها حتي ترضيه و ان صامت نهارها قامت ليلها و کانت اول من يرد النار و کذلك الرجل اذا کان لها ظالما"

"(امالي شيخ صدوق، ص 257) هر زني که شوهر خود را با زبان بيازارد خداوند هيچ جبران و عوض و نيكي از کارش را نمي‌پذيرد تا او را راضي کند، اگر چه روزش را روزه بگيرد و شبش را به عبادت بگذراند و چنين زني اول کسي است که داخل جهنم خواهد شد و همچنين است اگر مرد به زنش ستم روا دارد."

17- نخستين رسيدگي در قيامت؛

"اول ما يقضي يوم القيمه الدماء."

"(سفينه البحار، ماده قتل، ج 2، ص 407) اولين کاري که در روز قيامت به آن رسيدگـي مي‌شود خونهاي به ناحق ريخته شده است."

18ـ بي‌رحمي و ترحم؛

"اطلعت ليله اسري علي النار فرايت امراه تعذب فسئلت عنها فقيل انها ربطت هره و لم تطعمها ولم تسقها و لم تدعها تاکل من خشاش الارض حتي ماتت فعذبها بذلک و اطلعت علي الجنه فرايت امراه مومسه يعني زانيه فسئلت عنها فقيل انها مرت بکلب يلهث من العطش فارسلت ازارها في بئر فعصرته في حلقه حتي روي فغفرالله لها."

"(جواهرالکلام، ج 31، ص 359) در شب معراج از دوزخ آگاهي يافتم، زني را ديدم که درعذاب است، از گناهش سوال کردم. پاسخ داده شد که او گربه‌اي را محکـم بست، در حالي که نه به آن حيوان خوراکي داده و نه آبي نوشاند و آزادش هم نکرد تا خود در روي زمين چيزي را بيابد و بخورد و با اين حال ماند تا مرد. خداوند اين زن را به خاطر آن گناه عذاب کرده است. و از بهشت آگاهي يافتم، زن آلوده حامني را ديدم و از وضعش سوال کردم. پاسخ ‌داده شد اين زن به سگي گذر کرد، در حالي که از عطش و زبانش را از دهان بيرون آورده بود، او پارچه پيرهنش را در چاهي فرود برد، پس آن پارچه را در حلقوم سگ فشرد تا آن حيوان سيراب شد خداوند گناه آن زن را به خاطر ايـن کار بخشيد."

19ـ عدم پذيرش اعمال ناخالص؛

"اذا کان يوم القيمه نادي مناد يسمع اهل الجمع اين الذين کانوا يعبدون الناس قوموا خذوا اجورکم ممن عملتم له فاني لااقبل عملا خالطه شيء منالدنيا واهلها."

"(مشکات الانوار، ص 312) چون روز قيامت فرا رسد، ندا دهنده‌اي ندا دهد که همه مردم مي‌شنوند، گويد: کجايند آنانكه مردم را مي‌پرستيدند؟ (يعني براي چشم مردم و خوشايند آنان کار مي‌کرده‌اند) برخيزيد و پاداشتان را از کسي که براي او کار کرديد بگيريد، چون من عملي را که چيزي از دنيا و اهل دنيا با آن مخلوط شده باشد، قبول نمي‌کنم."

20ـ پيوستگي ايرانيان با اهل بيت(عليهم السلام)؛

"قالت الرسول من الفرس لرسول الله(ص) الي من نحن يا رسول‌الله؟ قال انتم منا و الينا اهل البيت."

"(سيره ابن هشام، ج 1، ص 72) فرستادگان باذان پادشاه يمن، تحت الحمايه ايران که اصالتا ايراني بودند به حضور پيامبر اکرم(ص) آمدند و گفتند: اي رسول خدا؛ سرانجام ما فارسيان به نزد چه کسي خواهد بود؟ حضرت فرمود: شما فارسيان از ما هستيد و سرانجامتان به سـوي ما و خاندان ما خواهد بود."

21- خيانت بزرگ؛

"من تقدم علي المسلمين و هو يري ان فيهم مـن هو افضل منه فقد خان الله و رسوله و المسلمين."

"(الغدير، ج 8، ص 291) کسي که بر مسلمانان پيشي گيرد، در حالي که مي‌داند در ميان آنها کسي افضل و بهتر از او وجود دارد، چنين کسي به خدا و رسولش و همه مسلمانان خيانت کرده است."

22ـ مردمان آخرالزمان؛

"ياتي علي الناس زمان تخبث فيه سرائرهم و تحسن فيه علانيتهم طمعا من الدنيا، لا يريدون به ما عند ربهم، يکون دينهم رياء لايخالطهم خوف، يعمهم‌الله بعقاب فيدعونه دعاء الغريق فلا يستجيب لهم."

"(اصول کافي، ج 3، ص 404) زماني بر مردم فرا مي‌رسد که براي طمع در دنيا، باطنشان پليد و ظاهرشان زيبا باشد، علاقه‌اي به آنچه نزد پروردگارشان است نشان ندهند، دين آنها ريا شود و خوفي (از خدا) در دلشان آميخته نشود، خداوند همه آنها را به عذاب سختي گرفتار کند، پس مانند دعاي شخص غريق دعا کنند، ولي دعايشان را اجابت نكند."

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران