مایکل جوزف جکسون (به انگلیسی: Michael Joseph Jackson)‎ (زادۀ ۲۹ اوت ۱۹۵۸ – درگذشتۀ ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹) خواننده، ترانه‌سرا، تهیه‌کنندۀ موسیقی، رقصنده، طراح رقص و بازیگر اهل ایالات متحدۀ آمریکا بود. او با نام سلطان پاپ و اِم‌جِی (MJ) نیز معروف بود.^[۱] کارهایش در موسیقی و رقص، در کنار زندگی شخصی‌اش او را به مدت چهار دهه به یکی از چهره‌های مشهورِ فرهنگ عامهٔ جهان تبدیل کرده‌بود.

او از ۵ سالگی وارد صنعت موسیقی شد و به مدت ۴۵ سال فعالیت کرد. جکسون، بیتلز و الویس پریسلی با اختلاف بسیار زیاد از دیگر هنرمندان، پرفروش‌ترین هنرمندان جهان هستند. در سال ۲۰۰۶ کتاب رکوردهای جهانی گینس، رکورد موفق‌ترین سرگرمی‌ساز و صحنه‌گردان تاریخ را به نام جکسون ثبت کرد.^[۲]

جکسون در طول ۴۶ سال دوران فعالیتش، ۱۰ آلبوم استودیویی منتشر کرد که ۵ تایشان جزو پرفروش‌ترین آلبوم‌های جهان هستند. او تنها هنرمندی‌ست که این تعداد آلبوم پرفروش دارد. همچنین آلبوم تریلر او که در سال ۱۹۸۲ منتشر شد، با فروش بیش از ۱۱۰میلیون نسخه در جهان، پرفروش‌ترین آلبوم تاریخ موسیقی‌ست.^[۳]

طبق بررسی‌های تالار مشاهیر راک اند رول، کتاب گینس، مجلهٔ وینتی فیر و چندی از منابع دیگر، مایکل جکسون محبوب‌ترین هنرمند تاریخ صنعت نمایش، مشهورترین انسان مَرد تاریخ، نیکوکارترین ستارهٔ پاپ و پرجایزه‌ترین هنرمند جهان است.^[۴][۵] او بیشتر ثروت خود را برای انجام کارهای نیکوکارانه خرج کرد و ۲ بار نیز نامزد جایزهٔ صلح نوبل شد؛ یک بار در سال ۱۹۹۸ و بار دیگر در سال ۲۰۰۳.

جکسون در طول عمرش به نمادی فرهنگی و جزئی از فرهنگ عامهٔ مردم جهان تبدیل شد. سبک منحصربه‌فرد او در موسیقی، رقص، آواز و مُـد، هنرمندان بی‌شماری همانند مدونا و بریتنی اسپیرز را در ۳۰ سال اخیر تحت تأثیر قرار داده و همچنان نیز در حال خط دادن به هنرمندان نوظهور همانند لیدی گاگا و جاستین بیبر است. با این وجود ابعاد دیگر زندگی شخصی او، همچون ظاهر در حال تغییر، رفتار و شایعات پیرامونش سبب ایجاد جنجال‌های غرض ورزانه‌ای شد که به چهرهٔ مردمی او صدمه زد. از اتهامات معروفی که به وی زده شده‌است می‌توان به ۲ اتهام کودک‌آزاری یکی در سال ۱۹۹۳ و دیگری در سال ۲۰۰۵ اشاره کرد که در هر دو مورد بی‌گناه شناخته شد.

او در اواسط سال ۲۰۰۹ بر اثر تزریق بیش از حد داروی قوی بی‌هوشی پروپوفول توسط دکترش، در سن ۵۰ سالگی درگذشت. پس از گذشت ۲ سال از مرگ جکسون، دکتر او به ۴ سال حبس در زندان به علت قتل غیرعمد جکسون محکوم شد.^[۶]

زندگینامه

۱۹۵۸ تا ۱۹۷۵: کودکی و آغاز فعالیت هنری با گروه جکسون فایو

 

مایکل جوزف جکسون در تاریخ ۲۹ اوت ۱۹۵۸ (‎۷ شهریور ۱۳۳۷) در شهر صنعتی گَری در ایالت ایندیانا، آمریکا (نزدیک شیکاگو) و در خانواده‌ای از طبقهٔ کارگر و تهی‌دست زاده شد.^[۷] نام پدرش، جوزف و مادرش، کاترین بود. او هفتمین فرزند از ۹ فرزند خانواده جکسون بود.^[۸] جوزف، پدر خانواده، در استخدام معدن آهن بود و اغلب با برادرش به اجرا در کافه‌ها و دیسکوهای شهر گَری می‌پرداخت و اغلب در خانه و جلوی چشمان فرزندانشان تمرین می‌کردند.^[۷] مادر مایکل بسیار مذهبی بود و فرزندانش را با باورهای سختگیرانهٔ فرقهٔ شاهدان یهوه از دین مسیحیت تربیت می‌کرد.^[۹] خانوادهٔ ۱۱ نفری جکسون، در یک خانهٔ کوچک دو اتاق خوابه زندگی می‌کردند.^[۱۰]

 

مایکل استعدادش در موسیقی را خیلی زود بروز داد. او در سن ۵ سالگی در حضور همکلاسی‌ها و مردم به مناسبت مختلف اجرا می‌کرد و موجب تعجب همگان می‌شد. در سال ۱۹۶۴ و زمانی که مایکل تنها ۶ سال داشت، به عنوان خوانندهٔ پس‌زمینه به گروه برادران جکسون پیوست. او در ۸ سالگی (سال ۱۹۶۶) در مقام خواننده و رقصندهٔ اصلی این گروه قرار گرفت. در همین زمان، برادران جکسون نام گروه را به جکسون فایو تغییر دادند.^[۷][۱۱]

برادران جکسون هر روز پس از بازگشت از مدرسه، به دستور پدرشان به تمرین‌های سخت می‌پرداختند. مایکل از همان دوران خردسالی مورد رفتار تند پدرش قرار داشت. او کار بی‌وقفه، شلاق و کلمات رکیک را تحمل می‌کرد. جوزف اغلب مچ‌گیری می‌کرد و یا فرزندان پسر را به دیوار فشار می‌داد.^[۱۲] این سوءاستفاده‌ها از مایکل، زندگی‌اش در بزرگسالی را تحت شعاع خود قرار داد.^[۱۳]

جکسون فایو از ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۸ (۸ سالگی تا ۱۰ سالگی مایکل) در سطح وسیعی از ایالت‌های غرب میانه آمریکا به اجرای برنامه پرداخت. آن‌ها مکرراً در جایی اجرا می‌کردند که اغلب مقدمه‌ای برای شروع استریپ تیزها (رقص‌های برهنه) بود. در سال ۱۹۶۸ (۱۰ سالگی مایکل) رئیس شرکت موتاون رکوردز با مشاهدهٔ استعداد این گروه با آن‌ها قرارداد بست. در سال ۱۹۶۹ (۱۱ سالگی مایکل) ۴ تک‌آهنگ جکسون فایو پشت‌سرهم در آمریکا شماره یک شدند و رکوردی به نام آن‌ها ثبت شد. مایکل از سال ۱۹۷۲ (۱۴ سالگی)، در کنار فعالیت در گروه، اقدام به ساخت و اجرای آهنگ به صورت تک نفره نمود. او از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۵، ۴ آلبوم استودیویی تک‌نفره منتشر کرد و حتی نامزد یک جایزه اسکار هم شد.^[۱۴] در همین سالها گروه اقدام به برگزاری تورکنسرت در اروپا^[۱۵] و نیز یک تورجهانی کردند.^[۱۶] جکسون فایو در سال ۱۹۷۵ از شرکت نشر موسیقی موتاون رکوردز به سی‌بی‌اس رکوردز نقل مکان کردند.^[۱۷] گروه همچنان به اجراهای بین‌المللی خود ادامه می‌داد و از ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۴ (از ۱۵ تا ۲۴ سالگی مایکل) شش آلبوم استودیویی دیگر منتشر کرد. در همین مدت، مایکل ترانه‌سرای اصلی گروه جکسونز بود.

مایکل در این دوران به بلوغ رسید و از تغییراتی که به خاطر آن در صورت و ظاهرش پدید آمد، ناراضی بود. به همین دلیل رژیم غذایی خود را تغییر داد و گیاه‌خوار شد.^[۱۸]

۱۹۷۹ تا ۱۹۸۱: آلبوم غیر معمول

در سال ۱۹۷۸، جکسون در فیلمی موزیکال به نام ویز در نقش یک مترسک ظاهر شد. موسیقی این فیلم توسط کوئینسی جونز، یکی از بزرگ‌ترین تهیه‌کنندگان آثار موسیقی جهان تنظیم شده بود. اما فروش این فیلم در گیشه یک فاجعه بود و موفقیتی به‌دست نیاورد.^[۱۹] در سال ۱۹۷۹، بینی مایکل در یکی از تمرینات پیچیدهٔ رقص شکست. جراحی بینی‌ای که در نتیجهٔ این حادثه انجام شد موفقیت‌آمیز نبود و باعث ایجاد مشکلات تنفسی برای مایکل شد که می‌توانست فعالیت حرفه‌ای او را تحت تأثیر قرار دهد. او در اواسط دههٔ ۱۹۸۰ به دکتر استیو هوفلین معرفی شد که دومین جراحی بینی را برای او انجام دهد.^[۲۰]

پنجمین آلبوم استودیویی جکسون به نام غیر معمول در سال ۱۹۷۹ منتشر شد. ترانه‌سرایان این آلبوم، راد تمپرتون، استیو واندر، پل مک‌کارتنی (عضو اصلی بیتلز) و جکسون بودند. غیر معمول یک موفقیت تجاری بزرگ بود و به اولین آلبومی تبدیل شد که چهار تک‌آهنگ آن، در بین ۱۰ اثر برترِ جدول ۱۰۰ آهنگ داغ بیلبورد قرار گرفت.^[۲۱][۲۲] آلبوم غیر معمول رتبهٔ سوم را در جدول بیلبورد ۲۰۰ به‌دست‌آورد و در مدت ۳ سال با فروش ۷ میلیون نسخه به پرفروش‌ترین آلبوم یک هنرمند سیاه‌پوست که تا آن زمان در جهان منتشر شده بود تبدیل شد؛ و براساس آمار، تا سال ۲۰۱۲ بیش از ۲۰ میلیون نسخه از این آلبوم در سراسر جهان به فروش رسیده‌است و آن را به یکی از پرفروش‌ترین آلبوم‌های موسیقی جهان تبدیل کرده‌است.^[۲۳][۲۴] در سال ۱۹۸۰ این آلبوم توانست با دریافت تعدادی جایزه از مراسم‌های معتبر موسیقی همانند یک جایزهٔ گرمی بدرخشد. اما با این حال، جکسون از دستاوردهای این آلبوم ناراضی بود و بر این باور بود که غیر معمول می‌بایست تأثیر بسیار فراتری می‌گذاشت. او احساس می‌کرد که صنعت موسیقی به او اهمیت نمی‌دهد. در همان سال زمانی که جکسون به خبرنگار مجلهٔ رولینگ استون گفت که اگر مایل هستند، تصویرش را برروی مجله‌شان چاپ کنند؛ با جواب منفی آن شخص مواجه شد و خبرنگار به او گفت: «من بارها و بارها گفتم، اگر عکس سیاه‌پوستان روی مجله‌ها چاپ بشه، فروش نمی‌ره». جکسون هم در جواب گفت: «صبر کن. روزی می‌رسه که همین روزنامه‌ها می‌یان و از من درخواست مصاحبه می‌کنن. شاید اون روز این کار رو انجام بدم. شایدم نه».^[۲۵] به همین دلیل او مصمم شد که با انتشار آلبوم بعدی‌اش، به نقطه‌ای فراتر از انتظارات دیگران دست یابد.^[۲۶]

۱۹۸۲ تا ۱۹۸۳: آلبوم تریلر

در سال ۱۹۸۲، جکسون با همراهی استیون اسپیلبرگ، کتاب گویای ئی. تی. موجود فرازمینی را برای فیلمی علمی-تخیلی با همین نام تهیه نمود که در سال ۱۹۸۴ جایزهٔ گرمی «بهترین ضبط برای کودکان» را برای مایکل به ارمغان آورد.^[۲۸] در نوامبر سال ۱۹۸۲، مایکل ششمین آلبوم استودیویی خود با نام تِریلِر را منتشر کرد. تریلر تبدیل به جزئی از فرهنگ عامهٔ جهان و به خصوص آمریکا شد.^[۲۹][۳۰] تریلر در سال اوّل انتشارش، بیش از ۲۵ میلیون کپی در جهان فروش داشت و در ۷ فوریه ۱۹۸۴ به پرفروش‌ترین آلبوم جهان در تمام دوران‌ها تبدیل شد و نامش در کتاب رکوردهای گینس ثبت شد.^[۳۱] این در حالی بود که پرفروش‌ترین آلبوم یک هنرمند تک‌خوان (سولو) در آن زمان، تنها ۱۲ میلیون نسخه فروش داشت.^[۲۷] تریلر تنها آلبومی است که توانسته ۲ بار (سال‌های ۱۹۸۳ و ۸۴) پرفروش‌ترین آلبوم سال آمریکا باشد.^[۳۲] همچنین این آلبوم پرفروش‌ترین آلبوم جهان از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۳ بوده‌است.^[۳۳] در سال ۲۰۰۶ مشخص شد که پس از گذشت ۲۲ سال از انتشار تریلر همچنان سالیانه ۱۳۰٬۰۰۰ نسخه از آن در آمریکا به فروش می‌رسد.^[۳۴] هیچ آلبومی از تریلر پرفروش‌تر نبوده‌است. فروش این آلبوم تا به امروز بیش از ۱۱۰ میلیون نسخه برآورد شده^[۳۴] و این در حالیست که آلبوم بازگشت در سیاهی اثر ای‌سی/دی‌سی که پرفروش‌ترین آلبوم بعد از تریلر است، تنها ۴۹ میلیون نسخه در جهان فروش داشته‌است.^[۳۵] همچنین تریلر و آلبوم بهترین‌هایشان (۱۹۷۱–۱۹۷۵) از گروه ایگلز، با فروش ۲۹ میلیون نسخه، پرفروش‌ترین آلبوم‌های آمریکا نیز هستند.^[۳۶]

مایکل با انتشار تریلر، مناسبات صنعت موسیقی را از لحاظ چهارچوب هنری، تجاری و درآمدزایی متحول نمود. تریلر، او را به مهم‌ترین و برجسته‌ترین هنرمند و سرگرمی‌ساز دههٔ ۸۰ تبدیل کرد.^[۳۷] او با انتشار این آلبوم، سدهای نژادپرستی را در هم شکست، سبک‌های موسیقی را دگرگون کرد، به هنرمندان سیاه‌پوست اعتبار داد و ساختار نماهنگ‌ها را برای همیشه و به صورت بنیادی تغییر داد. وکیل او، جان برانکا، اشاره کرد مایکل در آن زمان بالاترین حقوق محفوظ^{[پ ۱]} را در میان هنرمندان صنعت موسیقی دارا بود: ۴۲ درصد از کل سود آثار.^[۲۷] نیویورک تایمز مایکل را در سن ۲۵ سالگی، «پدیده‌ای در عرصهٔ موسیقی» خواند و گفت: «در دنیای موسیقی پاپ، مایکل جکسون یک طرف و بقیه در طرف دیگر هستند».^[۳۸]

پخش رسانه

 

رقص مون‌واک

در ۲۵ مارس ۱۹۸۳، مایکل به همراه برادرانش در ویژه‌برنامهٔ موتاون ۲۵: دیروز، امروز، برای همیشه به اجرا پرداخت.^[۳۹] این ویژه‌برنامه در ۱۶ مه از تلویزیون پخش شد و ۴۷ میلیون بیننده داشت. بعد از اجرای چندین ترانه از گروه جکسون فایو، مایکل ترانهٔ «بیلی جین» را به تنهایی اجرا کرد. در اواسط اجرای بیلی جین بود که رقص مون‌واک را برای اولین بار به نمایش گذاشت. او این رقص را سه سال قبل، از جفری دنیل آموخته بود.^[۴۰] این رقص به‌زودی به امضای هنری جکسون تبدیل شد.^[۴۱] اجرای جکسون در برنامهٔ موتاون ۲۵ با اجراهای الویس پرسلی و بیتلز، در برنامهٔ «اد سالیوان شو»، که در آن زمان بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان جهان بودند، مقایسه شد.^[۴۲] و حتی جکسون به خاطرش نامزد دریافت جایزه امی شد.^[۴۱] وب‌گاه سی‌ان‌ان در سال ۲۰۰۵ اجرای جکسون در برنامهٔ موتاون ۲۵ را یکی از به یاد ماندنی‌ترین و مهم‌ترین لحظات در تاریخ فرهنگ عامه مردم آمریکا معرفی کرد.^[۴۳]

۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵: آغاز فعالیت‌های خیریه و تجاری بزرگ

در ۲۷ ژانویه ۱۹۸۴ مایکل دچار یک بد اقبالی شد. او در حال ساخت یک فیلم تبلیغاتی برای کمپانی نوشابه‌سازی پپسی کولا در سالن نمایش بزرگ شراین در شهر لس‌آنجلس،