گیلاسی شامپاین برای سرگرمی، استکانی عرق برای آرامش معده، یا لیوانی آبجو برای خواب بهتر؛ این‌ها غالبا انگیزه‌ها و توجیهات سالمندان برای نوشیدن مشروبات الکلی است که به سرعت می‌تواند با خطر اعتیاد همراه شود.

خطر اعتیاد به الکل را باید در سنین بالای زندگی جدی گرفت، اگرچه مشروبات الکلی برای جوانان ضرر کمتری ندارد.

در آخرین گزارش دولت آلمان که در تاریخ ۲۴ ماه مه سال ۲۰۱۲ منتشر شد، آمده است که مصرف الکل و زیاده‌روی در آن در افرادی که در سنین بالا هستند عموما نادرتر از جوانان است. ولی همین گزارش می‌افزاید که باید انتظار داشت برپایه تحولات جمعیت‌شناختی، شمار سالخوردگانی که معتاد به الکل هستند افزایش یابد.

آلمانی‌ها همواره بیشتر عمر می‌کنند. به موازات آن، مصرف الکل نیز در افراد سالخورده افزایش می‌یابد. امروزه دوسوم افراد سالخورده‌ی معتاد به الکل، معتادانی هستند که به ایام سالخوردگی رسیده‌اند.

ولی در میان این افراد کسانی هم یافت می‌شوند که در دوره‌ی جوانی معتاد بوده و سپس اعتیاد خود را ترک کرده‌و دوباره در ایام سالخوردگی به الکل روی آورده‌اند. یکی از این افراد "آنالیزا" زن ۷۶ ساله‌ی آلمانی است که به دلیل یکسری ناکامی‌های سخت در زندگی، در سن ۷۰ سالگی بار دیگر به الکل پناه برده است.

جشن‌ها و مهمانی‌ها غالبا با زیاده‌روی در نوشیدن الکل همراه است

آنالیزا امروزه هنگامی که درباره‌ی اعتیاد خود به الکل سخن می‌گوید، احساس گناه و شرم می‌کند. او اکنون در یکی از کلینیک‌های ترک اعتیاد در شهر اسن آلمان مشغول گذراندن یک دوره‌ی درمانی است.

به گفته‌ی او: «افراد سالخورده به خاطر اعتیاد خود به الکل احساس شرم بیشتری می‌کنند، زیرا آنان الکلی بودن را با گناه و شکست شخصی پیوند می‌زنند».

او می‌افزاید: «من می‌دانستم که اگر دوباره لب به مشروب بزنم، با خطر بازگشت به اعتیاد روبرو خواهم شد. ولی با خود فکر کردم من هم دیگر می‌توانم مانند بقیه‌ی انسان‌ها عادی زندگی کنم. به همین دلیل دوباره شروع به نوشیدن مشروبات الکلی کردم. در آغاز هم برایم بسیار فرح‌بخش و لذت‌بخش بود».

ولی آنالیزا دوباره به سرعت کنترل خود را از دست داد و این بار استفاده از قرص‌های آرامبخش را نیز به نوشیدن الکل افزود و تا جایی پیش رفت که سرانجام از بخش مراقبت‌های ویژه‌ی بیمارستان سردرآورد.

ترکیب خطرناک قرص‌های آرامبخش و الکل

افراد سالخورده‌ای نیز یافت می‌شوند که به دلیل "گسست‌های عاطفی" در ایام پیری مانند از دست دادن شریک زندگی یا دوستان نزدیک و در نتیجه تنهایی دچار افسردگی می‌شوند و به الکل روی می‌آورند. همچنین کسانی هستند که در ایام بازنشستگی دچار ترس و اضطراب می‌شوند، چون ناگهان احساس می‌کنند که دیگر برای جامعه سودمند نیستند و بازدهی که در ۴۰ سال گذشته‌ی زندگی خود داشته‌اند، برای هیچ کس جالب نیست. این‌گونه افراد نیز با خطر اعتیاد به الکل روبرو هستند.

قرص‌های آرامبخش و الکل ترکیبی خطرناک

سالمندان غالبا در کنار الکل به قرص‌های آرامبخش نیز چنگ می‌اندازند. به گزارش دولت آلمان، آمار دقیقی در این زمینه در دست نیست و تنها برآوردهایی وجود دارد که بر مبنای آن به‌طور میانگین ۷ درصد ساکنان خانه‌های سالمندان و دیگر موسسات مراقبت از سالمندان، معتاد به قرص‌های آرامبخش و ۸ درصد معتاد به مشروبات الکلی هستند. آمار اعتیاد در موسسات مراقبت از سالمندان بیشتر از خانه‌های شخصی است.

هدی بلونزن، رئیس یکی از خانه‌های سالمندان شهر اسن می‌گوید، اعتیاد به الکل در نسل کنونی افراد بالای ۸۰ یک تابوست. این افراد اعتیاد خود را یک بیماری نمی‌دانند، بلکه آن را رفتاری نادرست ارزیابی می‌کنند که باعث شرمساری است.

افزون بر آن این افراد هنوز برخی از محصولات الکلی را به عنوان دارویی شفابخش برای آرامش معده و غیره می‌نگرند. در صورتی که محتوای این محصولات گاه تا ۷۹ درصد الکل است. هدی بلونزن می‌گوید، ترکیبی از این محصولات با نوشابه‌ی غیرالکلی فانتا اکنون به "الکوپاپ سالمندان" تبدیل شده است.

حدود ده درصد ساکنان این خانه‌ی سالمندان در اسن، معتاد به الکل یا قرص‌های خواب‌آور هستند. بلونزن می‌گوید، از رفتار این افراد می‌توان تشخیص داد که معتاد به الکل هستند: آنان معمولا گوشه‌گیر می‌شوند، اجازه نمی‌دهند کسی داخل کمدهای آن‌ها را نگاه کند و در مهمانی‌ها از مشروبات الکلی استقبال می‌کنند.

به گفته‌ی بلونزن، در این‌گونه موارد باید رفتار احتیاط‌آمیزی با این افراد در پیش گرفت، در غیر این‌صورت از شرم کاملا گوشه‌گیر خواهند شد. زیرا کسانی که در چنین سنینی در نوشیدن الکل زیاده‌روی می‌کنند، این کار را به خاطر تنهایی و بی‌کسی انجام می‌دهند.

پیامدهای خطرناک

با این همه باید در این‌گونه موارد مداخله کرد. زیرا سالمندان معتاد به الکل فقط خود را به مخاطره نمی‌اندازند، بلکه همچنین خطری برای دیگر ساکنان خانه‌ی سالمندان هستند.

یک بدن پیر کمتر از یک بدن جوان قادر به هضم الکل است، زیرا سوخت و ساز در بدن پیر کندتر و میزان آب آن کمتر است و نمی‌تواند الکل را خوب حل کند.

الکلی‌های سالخورده پرخاشجوتر هستند، راه رفتن آنان با گونه‌ای عدم اطمینان همراه است و خطر سقوط در آنان بسیار بالاست. الکل می‌تواند مغز را تخریب کند و باعث فراموشی شود که به "سندروم کورساکف" معروف است.

در آلمان پروژه‌هایی برای کمک به سالخوردگان الکلی وجود دارد که غالبا با مراقبت‌های ویژه‌ی سالمندان همکاری تنگاتنگ دارد. در شهر اسن چنین پروژه‌هایی وجود دارند که دولت آلمان از آن‌ها پشتیبانی مالی می‌کند.

آرنولف فوس‌هاگن، روانشناس آلمانی و مدیر یکی از این پروژه‌ها می‌گوید، اعتیاد به الکل یک بیماری است که از یک‌سو می‌توان آن را خوب درمان کرد و از سوی دیگر به همکاری بیمار نیازمند است، ولی برای افراد سالخورده دشوار است که اعتیاد خود را بپذیرند.

آنالیزا که زیر نظر این روانشناس مشغول درمان است، معتقد است که اعتیاد به الکل در سالخوردگی یعنی یک بیماری مهلک و مرگ در اقساط.