زبان چیست؟
زبان، ابزار عمده ء بشر برای برقراری ارتباط با یکدیگر می باشد. زبان در شکل اصلی خویش به صورت محاوره ای می باشد، اگرچه می تواند به انواع دیگر رسانه ها از قبیل نوشته منتقل گردد. زبان محاوره ای انسان مرکب از اصواتی است که به تنهایی معنایی ندارند اما می توانند با اصوات دیگر برای خلق نهادهای معنادار، ترکیب شوند.لازم به تاکید است که زبان فقط وسیله ارتباطی افراد بشر نیست بلکه بخش بسیار مهم و انکار ناشدنی از هویت و شخصیت انسان نیز هست .
الفبا چیست؟
مجموعه ای از نمادها یا نویسه ها (کاراکترها) که برای نمایش اصوات یک زبان به کار می روند. برای مثال هر کدام از علامت های " الف ، ڤ ، A ، φ " یک نویسه هستند که برای نشان دادن آوایی در یک زبان تعریف شده اند . به عبارت دیگر الفبا سیستمی برای نمایش اصوات یک زبان توسط یک مجموعه از نمادهای قابل فهم و متمایز است . هر نویسه در یک الفبا معمولا نمایشگر یک حرف صدادار ، و یا یک حرف بی صدا می باشد.
الفبای لاتین چیست؟
این الفبا که الفبای رومی نیز خوانده می شود، رایجترین سیستم الفبا در جهان است. این الفبا استاندارد نوشتن به زبان انگلیسی و اغلب دیگر زبانهای اروپایی نیز می‌باشد. این الفبا شکل توسعه داده شده‌ای از الفبای اتروسکان (الفبای وابسته به سرزمین اتروریا از نواحی قدیم ایتالیا) در سده ششصد قبل از میلاد می‌باشد. ریشه‌های الفبای لاتینی را می‌توان در الفبای اتروسکان، یونانی، و دستنوشته های فنیقی تا الفبای سامی شمالی كه در خاورمیانه در سده یک هزار و صد قبل ازمیلاد استفاده می‌شده، جستجو كرد.
الفبای سامی چیست؟
اولین سیستم الفبای کاملا پیشرفته می باشد . این سیستم حداقل به سده یازدهم قبل از میلاد در سوریه برمی‌گردد و احتمالا، مستقیم و یا غیر مستقیم، ریشه تمام متون الفبایی بعدی می‌باشد الفبای سامی شمالی باعث ترقی الفباهای آرامی و فنیقی گردیده است. این الفباها بنوبه خود موجبات پیشرفت الفباهای هندی، سامی، و اروپایی را فراهم آورده‌اند.،الفبای سامی شمالی بیست و دو حرف داشته و همچنین از راست به چپ نوشته می‌شد‌ه‌اند که این خود از مشخصه‌های اغلب الفباهای سامی بعدی می‌باشد (به طور مثال، عبری و عربی).
زبان کُردی چیست؟
زبان کُردی بخشی از خانواده زبانهای هند و اروپائی است.این زبان با گويشهای متعدد خود عضو شاخه شمال شرقی اين خانواده در قسمت زبانهای هند و ایرانی و یکی از زبان‌های شاخه شمال غربی زبان‌های ایرانی ( اوستایی – کُردی – فارسی – بلوچی – تاجیکی- پشتو) است که در بخش‌هایی از خاورمیانه‌ که‌ به آن سرزمین کُردستان گفته‌ می‌شود به آن گفتگو می‌شود و با زبان فارسي قرابت نزديکي دارد.
پروفسور ن. مکنزی نوشته است : که در نظر اول می‎توان انتظار داشت که منظور از زبان مادی زبان کُردی است .
همچنین ولادیمیر مینورسکی معتبرترین زبانشناس زبان کُردی این نظر را تایید میکند:
«اگر کُردها از نوادگان مادها نباشند، پس برسر ملتی چنین کهن و مقتدر چه آمده‌است و این همه قبیله و تیرهٔ مختلف کُرد که به یک زبان ایرانی و جدای از زبان دیگر ایرانیان تکلم می‌کنند؛ از کجا آمده‌اند؟»
بدون ترديد اشعار بابا طاهر در گويش کُردی جنوبی " لَکی" در قرن يازده ميلادی و نوشته های آیين يارسان در گويش اورامانی و گورانی در قرن سيزده هم ميلادی ، بخشی از کهن ترين آثار ادبی کُردستان هستند.
از نظر جغرافیایی سرزمین کُردستان به قسمت‌هایی از ایران، ترکیه‌، عراق و سوریه گفته می‌شود. اما جمعیتهای پراکنده کُرد نیز در جمهوری آذربایجان ، روسیه ، ارمنستان، شمال خراسان و در مناطقی از استان گیلان (یعنی لوشان و چمخاله لنگرود) یافت می‌شوند.
الفبای کردی چیست ؟
نزدیک به (٤٢٪)کُردها در کُردستان ترکیه ( شمال سرزمین کُردستان ) از الفبای لاتین(در گذشته زبان کُردی تنها با الفبای سامی نوشته می‌شد؛ اما از جنگ جهانی اول به بعد از نویسه لاتین استفاده می شود) و بقیه کُردها به ترتیب (٣٨٪) در کُردستان ایران ( شرق سرزمین کُردستان) و (١٨٪) در کزدستان عراق ( جنوب سرزمین کُردستان) و (٢٪) در کُردستان سوریه ( غرب سرزمین کُردستان) در مجموع (٥٨٪) از الفبای عربی ( سامی) استفاده می کنند . علاوه بر این تعداد ،کُردهای روسیه از الفبای سیریلیک استفاده می کنند .

نویسه های زیر الفبای کُردی را نشان می دهند :
صامت (بی صدا ) :
ئـ / ب / پ / ت / ج / چ / ح / خ / د / ر / ڕ / ز / ژ / س / ش /
ع / غ / ق / ف / ڤ / ک / گ / ل / ڵ / م / ن / و / ه /‍ ی / ( 29 نویسه )
مصوت ( صدادار ) :
ـه / ێ / ۆ / ا / وو {او کشیده } / ی / و {او کوتاه} / بزرۆکە / ( 8 نویسه)
بزرۆکە:
- در الفبای عربی نویسه ایی برای بزرۆکە در نظر گرفته نشده اما در الفبای لاتین از نویسه " i " استفاده می شود
- بزرۆکە (bzroka) صوتی نزدیک به صوت کسره است که در رسم الخط لاتین به صورت " i / I " نشان داده می شود . عرب آنرا کسره ی مختلسه یعنی کسره دزدکی می خوانند . " بزر " در کُردی به معنی گم شدن است .

--------------------------------------------------------------------------------
صامت چیست ؟ به آواهایی گفته می شوند که در هنگام ادا کردن با مانع ( موانعی مانند
لب،دندان،حلق ) برخورد می کنند یا به اصطلاع استپ می شوند .
مصوت چیست ؟ آواهایی که صامت ها به کمک آنها ادا می شوند و در هنگام ادا کردن با هیچ
گونه استپی روبرو نمی شوند .
حال به مقایسه ظاهری الفبای زبان فارسی با الفبای زبان کُردی می پردازیم :
نویسه های زیر الفبای زبان فارسی را نشان می دهد :
صامت (بی صدا )
/ ء / ا / ب/ پ/ ت/ ث/ ج/ چ/ ح/ خ/ د/ ذ / ر/ ز/ ژ/
/ س/ ش / ص/ ض/ ط / ظ/ ع / غ/ ق/ف/ک/گ/ ل/ م/ ن/ و/ ه‍/ ی / (33 نویسه)
مصوت ( صدادار )
َ / ِ / ُ / ا / و (صدای او کشیده ) / ی / (صدای ایی کشیده ) ( 6 نویسه)

--------------------------------------------------------------------------------

جدول مقایسه ایی بین الفبای کُردی و فارسی :
در صامت ها :
Ø : یعنی این نویسه را ندارد
فارسی
ء
ا
ب
پ
ت
ث
ج
چ
ح
خ
کُردی
ئـ
ا
ب
پ
ت
Ø
ج
چ
ح
خ
فارسی
د
ذ
ر
Ø
ز
ژ
س
ش
ص
ض
کُردی
د
Ø
ر
ڕ
ز
ژ
س
ش
Ø
Ø
فارسی
ط
ظ
ع
غ
ف
Ø
ق
ک
گ
ل
کُردی
Ø
Ø
ع
غ
ف
ڤ
ق
ک
گ
ل
فارسی
Ø
م
ن
و
ه‍
ی

کُردی
ڵ
م
ن
و
ه‍
ی


--------------------------------------------------------------------------------
در مصوت ها :
Ø : یعنی این نویسه را ندارد
فارسی
َ
ِ
ُ
ا
و
ی
Ø
Ø
کُردی
ـه
ێ
ۆ
ا
وو
ی
و
i بزرۆکە

--------------------------------------------------------------------------------
با کمی دقت در همین دو جدول می توان به تفاوت های ظاهری زیر اشاره کرد :
در صامت ها :
1. در الفبای کُردی نویسه های ( ث / ذ / ص / ض / ط / ظ ) وجود ندارند پس این نویسه ها در نوشتار کُردی هیچ کاربردی ندارند .
2. در الفبای کُردی
برای نویسه های (ث / ص / س ) ازنویسه ( س )
برای نویسه های (ت / ط ) از نویسه ( ت )
برای نویسه های (ذ / ز / ض / ظ ) ازنویسه ( ز )
استفاده می شود .
3. نویسه های (ئـ/ ڕ / ڤ / ڵ ) تنها به الفبای زبان کُردی اختصاص دارند .
در مصوت ها :
1. نویسه های ( ا / ی ) در هر دو کامل شبیه هم هستند .
2. تلفظ نویسه های (ـه / ێ / ۆ / وو ) دقیقا شبیه تلفظ نویسه های ( َ / ِ / ُ / و { او کشیده } ) است اما شیوه نوشتاریشان با هم متفاوت است .
3. نویسه های (و {او کوتاه} / { I } بزرۆکە ) تنها به الفبای زبان کُردی اختصاص دارند .

--------------------------------------------------------------------------------
حال برای شروع موضوع حروف را به چهار دسته تقسیم کرده سپس به بررسی
هر دسته می پردازیم :
دسته اول ( درس اول ) : نویسه هایی که از نظر نوشتاری و تلفظ (طرز ادا ) بین الفبای کُردی و الفبای
فارسی مشترک هستند .
دسته دوم ( درس دوم ) : نویسه هایی که از نظر نوشتاری مشترک ولی از نظر تلفظ (طرز ادا )
متفاوت هستند .
دسته سوم ( درس سوم ) : نویسه هایی که از نظر نوشتاری متفاوت ولی از نظر تلفظ (طرز ادا )
مشترک هستند .
دسته چهارم ( درس چهارم ) : نویسه هایی که هم از نظر نوشتاری وهم از نظر تلفظ (طرز ادا )
باالفبای فارسی متفاوتند .

درس اول
دسته اول: نویسه هایی که از نظر نوشتاری و تلفظ مشترک هستند
دسته دوم : نویسه هایی که از نظر نوشتاری مشترک ولی از نظر تلفظ متفاوت هستند .
دسته سوم : نویسه هایی که از نظر نوشتاری متفاوت ولی از نظر تلفظ مشترک هستند .
دسته چهارم : نویسه هایی که هم از نظر نوشتاری وهم از نظر تلفظ متفاوتند .

--------------------------------------------------------------------------------
بررسی دسته اول :
نویسه هایی که از نظر نوشتاری و تلفظ (طرز ادا ) بین الفبای کُردی و الفبای فارسی مشترک هستند .
" این علامت نشان دهنده لینک دانلود فایل صوتی است . فایل های صوتی را دانلود کرده و به
دقت به آن گوش دهید . "
در صامت ها :ب/ پ / ت / ج/ چ/ خ/ د / ر/ ز / ژ / س/ ش/ ف/ ک/ گ/ ل/ م/ ن/ ه‍ / ی ( 20 نویسه)
در مصوت ها : ا / ی (صدای ایی کشیده ) / ( 2 نویسه)
صامت ها :
-----------------------------------------------------------------------
1 - (ب : بـ ـبـ ـب ب )
باران ، سبەینێ ، قەڵب ، کەڵەباب ، بەران ، بۆق ، سەبر ، سێبەر ، کەباب ، باب
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " b / B " نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
2 - ( پ : پــ ـپـ ـپ پ )
پیر ، تەپڵ ، خشپە ، پەپوولە ، سپی ، سپڵە ، شڵپە ، قاپ ، ئەسپ ،تۆپ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " p /P" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
3 - ( ت : تــ ـتـ ـت ت )
تەرزە ، تازە ، تۆز ، پشتێن ، نیشتمان ، نەتەوە ، سەردەشت ، زەرتوشت ، تەڕ ، تەماتە
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " t / T " نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
4 - ( ج : جـ ـجـ ـج ج )
جێگا ، جل ، جوولەکە ، جۆگە ، جووچکە ، هەنجیر ، زنجیر ، پەنجە ، ڕەنج ، سەرنج
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " c / C " نشان داده می شود .
( دانلود فایل نویسه های " ب / پ / ت /ج " )
-----------------------------------------------------------------------
5 - (چ : چـ ـچـ ـچ چ )
بێچوو ، کەوچک ، کەچەڵ ، قاچ ، ماچ ، کۆچ ، ورچ ، پرچ ، چرچ ، کچ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " ç / Ç" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
6 - ( خ : خـ ـخـ ـخ خ )
خاو ، خێل ، خەرمان ، تەختە ، خوشک ، مێخەک ، خەو ، بەرخ ، شاخ ، داخ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " x / X" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
7 - (د : د ــد )
دەرزی ، دەست ، کورد ، ورد ، درشت ، درۆ ، دەم ، دڕک ، دار ، درگا
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " d / D" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
8 - ( ر : ر ـر )
سەرباز ، سەردار ، دەرزی ، دەردەدار ، زۆر ، برۆ ، برا ، کرێکار ، کوردستان ، کەر
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " r / R" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
9 - ( ز : ز ـز )
زانا ، زیرەک ، زەماوەند ، زۆر ، مزگێنی ، بەرز ، زەرگەتە ، زریکە ، زانست ، پارێزەر ، زانکۆ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " z / Z" نشان داده می شود .
( دانلود فایل صوتی نویسه های " چ / خ / د / ر / ز " )
-----------------------------------------------------------------------
10 – ( ژ : ژ ـژ )
بێژنگ ، کەژ ، ژین ، ژار ، ژیر ، ژن ، ئەژنۆ ، ژێر ، ژیلەمۆ ، ژان
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " j / J" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
11 – ( س : ســ ـسـ ـس س )
سارد ، ئەسرین ، سنوور ، سه‌رۆك ، زانست ، هه‌ناسه ، سی ، مامۆستا ، سه‌ره‌تا ، کۆسپ
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " s / S " نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
12 – ( ش : شــ ـشـ ـش ش )
شار ، شاباش ، شاخ ،شەو ، شین ، شەل ، شووشە ، شمشاڵ ، شووتی ، شەکەت
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " ş / Ş" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
13 – ( ف : فـ ـفـ ـف ف )
فێنک ، فشە ، تریفە ، تف ، ماف ، فیشەک ، فانتۆم ، ده‌رفه‌ت ، بەفر ، شەرەف
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " f / F" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
14 – ( ک : کــ ـکـ ـک ک )
کاوە ، کەم ، چکۆلە ، تێکۆشان ، مێشک ، وشک ، تاریک ، پاک ، چاک ،بووک
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " k / K" نشان داده می شود .
( دانلود فایل صوتی نویسه های " ژ / س / ش / ف / ک " )
-----------------------------------------------------------------------
15 – ( گ : گــ ـگـ ـگ گ )
گەڵا ، هەنگاو ، مانگ ، ڕەنگ ، گورگ ، مانگا ، گرێو ، گڕ ،گریان ، گاڵتە ،
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " g / G" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
16 – ( ل : لــ ـلـ ـل ل )
لێو ، کەل و پەل ، کەلاوە ، لاو ، لاواز ، گەردەلوول ، لۆتی ، مەلە ، مەل ، لێبووردن
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " l / L" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
17 – ( م : مــ ـمـ ـم م )
مشک ، مانگ ، هێمن ، سمێڵ ، سمۆرە ، نم ، بزمار ، مەلە ، دیمەن، کۆمار
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " m / M" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
18 – ( ن : نــ ـنـ ـن ن )
نان ، نەرم ، ناو ، گزنگ ، نەوسن ، بزن ، بەران ، شنۆ ، شنە ، هەناسە
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " n / N" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
19 – ( ﮬ : هـ ـهـ )
هێمن ، هەنار ، هەنجیر ، نهێنی ، بەهار ، مەهاباد ، داهاتوو ، هاندان ، هەرمێ ، هەڵبژاردن
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " h / H" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
20 – ( ی : يـ ی )
یارمەتی ، یار ، یاخی ، یانزە ، وەیلان ، بایێخ ، تایبەت ، یەکیەتی ، یەک ، سەیران
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " y / Y" نشان داده می شود .
( دانلود فایل صوتی نویسه های " گ / ل / م / هـ / ی " )
--------------------------------------------------------------------------------
مصوت ها :
1- ( ا : ا ـا )
یارمەتی ، یار ، یاخی ، بەران ، هەناسە ، فانتۆم ، تاریک ، پاک ، چاک ،نان
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " a / A" نشان داده می شود .
-----------------------------------------------------------------------
2 – ( ی : ـيـ ى )
یاخی ، تاریک ، هەنجیر ، شین ، ئه‌سرین ، پیت ، تیشک ، دیمه‌ن ، به‌زه‌یی ، زایینی
در الفبای لاتین این آوا را با نویسه " î / Î" نشان داده می شود .
( دانلود فایل نویسه های " ا / ی " )
--------------------------------------------------------------------------------
لازم به ذکر است :
1 : چون کاربرد این نویسه ها شبیه زبان فارسی است نیازی به توضیح بیشتر ندارد .
2 : هدف فقط شنیدن و دیدن کلماتی است که با این تعداد نویسه مشترک نوشته شده اند ، در درس های بعدی با معنی این کلمات نیز آشنا خواهید شد .

--------------------------------------------------------------------------------
جدول مقایسه ایی نویسه های لاتین با عربی مربوط به دسته اول :
صامت ها
الفبای لاتین
الفبای عربی
B - b
ب
P - p
پ
T - t
ت
C - c
ج
Ç - ç
چ
X - x
خ
D - d
د
R - r
ر
Z - z
ز
J – j
ژ
S - s
س
Ş - ş
ش
F – f
ف
K – k
ک
G – g
گ
L – l
ل
M – m
م
N – n
ن
H – h
هـ
Y – y
ي

مصوت ها
الفبای لاتین
الفبای عربی
A - a
ا
î / Î
ی

۱- پيشاني: ناو‌چاوان 2- ابرو: برۆ 3- چشم: چاو 4- گوش: گوێچکە 5- بيني: لووت 6- سوراخ بيني: کونەلووت 7- گونه: گۆنە 8- دهان: دەم 9- فک: کاکیلکە 10- چانه: چەناکە

۱۷- انگشت: قامک 18- شست: قامکەگەورە 19- مچ: مەچەک 20- کف دست: بەرەدەست

قامک قامکەگەورە مەچەک بەری‌دەست

ئاچەر	مشاری برقی	ئامووردەستی
پێچ	پێچگوشتی	پۆمپ
چراقوە	چەکوش	تەناف
کاردەک	مقەست	مۆرە