[kāθbert tānstal]
Cuthbert Tunstall
(ت. هَكفرت، یوْركشر، انگلستان، 853/ 1474؛ و.لندن، انگلستان، 27 آبان 938/ 18 نوامبر 1559)، الهیات، سیاست، ریاضیات.
تانستل پسر نامشروع تامس تانستل و یكی از دختران سرجان كانیرز [kanyerz] بود، و بعدها (بر طبق قانون دینی)، با ازدواج آن دو، به صورت مشروع درآمد. وی در آكسفرد (حدود 870) و كیمبریج (حدود 875) درس خواند ولی در سال 878 به پادوئا رفت و در حدود شش سال در آنجا اقامت كرد و در قوانین دینی و مدنی (رومی) دكتر شد. در سال 901 اسقف لندن و پس از آن به سال 909 اسقف دارم [dārəm] شد (در 931 از این شغل محروم شد، به سال 932 به سر كار بازگشت، و باز در 938 محروم شد). وی، هرچند عقاید دینی نیرومندی داشت، مردی انسان مدار و معتدل بود، و در مباحث دینی حتی مورد احترام دشمنانش بود. وی در حالی كه نسبت به معتقدات كاتوْلیك رومی وفادار مانده بود، از این امر نیز آگاه بود كه اصلاحات دینی لازم است. به تصمیمات هنری هشتم اعتراض می‌كرد (و هنری، بویژه زمانی كه می‌خواست تصمیمات نامطلوب برای مردم اتخاذ كند، او را از لندن دور نگاه می‌داشت)، اما وقتی كه آن تصمیمات گرفته می‌شد، وی الزاماً گردن می‌نهاد. در روزگار حكومت ماری وی از تعقیب و آزار پروْتستانها سربار زد. تانستل، كه خود از استادان برجسته‌ی ادبیات باستانی یونان و روم بود، از دوستان سر تامس مور بود، و كتاب حساب خود را به او تقدیم كرده بود؛ و نیز از دوستان اراسموس بود، و او را در آماده ساختن چاپ دوم ترجمه‌ی یونانی عهد جدید یاری كرد.
حساب لاتینی تانستل، De arte supputandi («فن محاسبه»، 1522)، به عنوان وداعی با نوشته‌های دنیوی انتشار یافت، و این درست پیش از زمانی بود كه به مقام اسقفی لندن منصوب شد. كتاب هیچ گونه ادعائی در مورد ابتكاری بودن مطالب خود نداشت بلكه در طول سالها و از روی آثار موجود در زبان لاتینی و زبانهای دیگری كه تانستل می‌دانست تألیف شده بود. او، به عنوان تنظیم كننده‌ی طومارها (895-901)‌و در مأموریتهای سیاسی به اروپا، احساس كرده بود كه نیاز دارد حافظه‌اش را در مورد حساب تقویت كند تا در معادلات مالی خود از خطا مصون ماند. لذا تصمیم گرفت كه از موادی كه گردآورده بود چنان كتاب روشنی بپردازد كه هركسی كه زبان لاتینی می‌دانست از داشتن دستورالعملی در فن محاسبه بی‌نصیب نماند. چنین می‌نماید كه كتاب در انگلستان محبوبیت نیافته، و هرگز به انگلیسی ترجمه نشده است؛ تمام چاپهای آن، به استثنای اولی، در خارج از انگلستان صورت گرفت و در آن مناطق سخت ستوده شد. برای نمونه، سیموْن گرونایوس نخستین متن یونانی «اصول» اقلیدس (بازل، 1533) را به تانستل تقدیم كرد، زیرا وی محاسبه‌ی اعداد را به شیوه‌ای بسیار عالی تبیین كرده بود. انگلستان در ریاضیات به دنبال بقیه‌ی اروپا لنگ لنگان راه می‌رفت. تنها یك فصل درباره‌ی «حساب و منشأ آن» در The Morrour of the World («آیینه‌ی جهان»)، نوشته‌ی كَكستن (860/ 1481)، بر «فن محاسبه‌ی» تانستل مقدم بود، و حساب فقط از سال 916 در انگلستان به ظهور رسید.

كتابشناسی

علاوه بر چاپهای لندنِ De arte supputandi (1522)، چاپهای پاریس (1529، 1535، 1538) و چاپهای استراسبورگ (1543، 1544، 1548، 1551)‌هم موجودند. برای دستیابی به نوشته‌های مذهبی تانستل، - Cuthbert Tunstal، از چارلز استرج (نیویوْرك، 1938)، كه فصلی در زمینه‌ی حساب را نیز شامل است. برای آگاهی از انسان گرایی از اسموسی و تحولات مذهبی در انگلستان در زمان حیات تانستل، - Tudor Prelates and Politics,1536-1538، از ل.ب.اسمیث (پرینستن، 1953)، و English Humanists and Reformation Politics، از ج.ك.مكوْنیكا (آكسفرد، 1965).
منبع مقاله :
گیلیپسی، چارلز كولستون، (1387)، زندگینامه‌ی علمی دانشوران، ترجمه احمد آرام...[ و دیگران]، تهران: شركت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول