ازدواج و تشکیل خانواده به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های حیات بشری، همواره به عنوان رکنی از ارکان حیات اجتماعی انسان مورد توجه بوده است. ادیان الهی آداب خاصی را برای ازدواج در نظر گرفته اند که پیروان آن ها باید مراعات نمایند.
برای بررسی ازدواج در مذاهب غرب، ابتدا ازدواج در مذهب، یهود سپس مذهب مسیحی و در نهایت ازدواج میان ارامنه را مورد توجه قرار می دهیم.
ازدواج در مذهب یهود:
در یهودیت ازدواج عقدی است میان دو نفر که بر اساس آن برکت خدا را طلب می کنند و این قرار داد کتبی که از طرف شوهر به زن داده می شود "کتوبه" نام دارد.[1]
در آیین یهود سن مناسب برای ازدواج مردان از 18 تا 24 سالگی است و دختر اگر به 5/12 سالگی رسید، وقتی ازدواج او است، چون بلوغ دختر در این سن است. اگر پدری دخترش را که کمتر از 12 سال دارد، شوهر دهد و دختر وقتی به سن بلوغ (5/12 سالگی) رسید، موافق با این ازدواج نبود،‌ می تواند ازدواج را فسخ کند و نیازی به طلاق نیست.[2]
اگر چه داشتن حداقل یک فرزند از هر جنس مطلوب است، ولی نبود فرنزد نیاز به ازدواج را مرتفع نمی کند و تأهل وضعیت آرمانی مردان تلقی می شود. در مورد زنان چنین برداشتی وجود ندارد. زنان مکلف به ازدواج نیستند، زیرا وظیفة داشتن فرزند تنها بر عهده مردان است.[3]
آرمان یهود آن است که والدین باید حداقل دو فرزند داشته باشند تا مسئولیت خود را برای تأمین جمعیت جهان به انجام رسانند. در کتاب مقدس یهودی ها به آن ها دستور داده شده که بارور و کثیر شوند.[4]
برای اجرای مراسم ازدواج جشن بزرگی برگزار می شود و افراد زیادی شرکت می کنند. یهودیان مخالف ازدواج یهودی با غیر یهودی هستند و می گویند همسر غیر یهودی هر چقدر خوب باشد، قادر نیست به یک فرزند یهودی کمک کند تا سرنوشت و نقش حساس خویش را (که گسترش ملت یهود و زنده نگهداشتن میراث یهود است) ایفا نماید.[5]

ازدواج در آیین مسیحیت:
در آیین مسیحیت ازدواج متضمن عقدی قانونی میان زن و مرد است. در مذهب کاتولیک و ارتدوکس ازدواج یک شَعیره (عبادت دینی برخوردار از تأیید الهی) است.
کشیش فقط برای انتقال برکت خدا است و ازدواج دائمی است و قابل انقطاع (طلاق) نیست.[6]
قریب به هزار سال پیوند زناشویی در مغرب زمین یک عقد دینی بوده است. دخالت کلیسا در این کار از قرن 9 میلادی آغاز شد و از آن به بعد رسم چنین شد که زوج های نامزد همسری به کلیسا می آمدند تا کشیش پیوند آنها را تقدیس کند. بالاخره کار به آن صورت در آمد که انجام عقد نکاح یکی از احکام شرع شمرده شد.
کلیسای کاتولیک و ارتدوکس عقد نکاح را یکی از آیین های مقدس و غیر قابل نقض می دانند.[7]
ازدواج در مسیحیت پدیده ای منحصر به فرد نیست و در ماهیت ازدواج با بیشتر ادیان مشترک است.
مسیحیان بر تجرد به عنوان آرمانی والا به خصوص از آن جهت که حضرت عیسی(ع) ازدواج نکرده، تأکید دارند. راهب ها، راهبه ها و کشیشان مذهب کاتولیک نذر می کنند که همیشه مجرد بمانند.[8]
دو طرز تفکر در میان مسیحیان است:
1ـ مطلق گرایان که ازدواج مجدد را قبول ندارند، چون طلاق را به هیچ وجه نمی پذیرند و اگر طلاق حاصل شودو سپس شخص مجدداً ازدواج کند، آن را زنا تلقّی می کنند.
2ـ نسبی گرایان که ازدواج مجدد را می پذیرند، چون طلاق را صحیح می دانند. از این رو اگر شخص بعد از طلاق ازدواج کند، آن را صحیح می دانند.[9]
ازدواج ارمنی ها:
ارمنی ها ازدواج را مهم ترین رخداد زندگی هر انسانی می دانند و به همین دلیل در اجرای مراسم آن می کوشند تا این مراسم هر چه با شکوه تر برگزار شود.[10] جوان ارمنی در انتخاب همسر کاملاً آزاد است و در روزهای عید و جشن و یا در کلیسا و ... دختری را می بیند و می پسندد. اگر دختر راضی باشد، بلافاصله خانواده دو طرف در جریان قرار می گیرند. کمتر اتفاق می افتد که خانواده ها در این مورد مخالفتی نشان دهند.
پس از این مقدمات، خانوادة‌ داماد به خانة عروس می روند و حلقة انگشتری نامزدی رد و بدل می گردد. در میان ارمنی ها چانه زدن در مورد شیر بها و مهریه مطرح نیست. پس از گذشت دوران نامزدی که تقریباً شش ماه به طول می انجامد، مراسم عقد بر پا می گردد. بدین ترتیب که در شب عروسی، داماد به خانه عروس می رود و خانواده عروس را به کلیسا می برد. در کلیسا دختر و پسر در برابر محراب می ایستند و کشیشِ مأمور خواندن خطبه عقد از پشت پرده محراب بیرون می آید و به هنگام جاری شدن صیغة عقد،‌عروس و داماد در برابر محراب زانو می زنند.[11]
به هنگام قرائت خطبه، سکوت کاملاً برقرار است. کشیش قدری جلوتر می آید و پس از بیرون آوردن صلیبی از جیب خود، آن را روی سر عروس قرار می دهد و شروع به خواندن دعا می کند. پس از به پایان رسیدن دعا، این بار کشیش، صلیب را روی سر داماد می گذارد و شروع به خواندن دعا می کند. پس از دعا خواندن، کشیش از عروس و داماد سؤال می کند که آیا می خواهند همیشه شریک زندگی هم باشند یا نه، پس از اخذ جواب مثبت آنان مراسم ثبت ازدواج در دفتر رسمی صورت می گیرد و جشن و میهمانی آغاز می شود.
پی نوشت ها :
[1] اخلاق در شش دین جهان، ورنرمشکی، ترجمه محمد حسین وقار، ص 276.
[2] گنجینه ای از تلمود، راب وکتر، 1، کهن، به اهتمام امیرحسین صدری پور، ص 180، 181.
[3] اخلاق در شش دین جهان، ص 277.
[4] همان، ص 323 و 324.
[5] همان،‌ ص 277.
[6] همان، ص 345.
[7] غلامحسین مصاحب، دایره المعارف فارسی، ج 1، ص 1186.
[8] اخلاق در شش دین جهان، ص 344.
[9] همان، ص 345.
[10] محمد عبادزاده کرمانی،‌ مسائل زناشویی، ص 123.
[11] همان، ص 123.