کشف یک تمدن پیش از تاریخ

صربستان- با بررسی اجمالی پیکره های کوچک یافت شده در یک کولونی زیستی اروپایی باستان، باید گفت که حداقل 7500 سال است که زنان، پوشاک را وسیله ای برای تحت تاثیر قرار دادن دیگران میدانند.

به گفته باستان شناسان حفاریهای اخیر در این منطقه- بخشی از تمدن وینکا (Vinca) که بزرگترین تمدن ماقبل تاریخ اروپا شناخته میشود- به وجود کلان شهری بسیار پیچیده و پر جاذبه اشاره میکند که ساکنان آن از سلیقه ای خاص در هنر و مد بی بهره نبوده اند.

به نظر میرسد ک در این زیستگاه دوران نوسنگی، واقع در دره میان دو رودخانه، کوهها و جنگلهایی که امروزه جنوب صربستان هستند، مردان در اطراف کوره ای پر دود به کار مشغول بوده و با ذوب کردن فلزات به ساختن ابزارهای مختلف میپرداخته اند. یک گاو نر باری از سنگهای معدنی را حمل میکرده و از مقابل یک کارگاه هنری و گروهی از زنانی جوان ملبس به دامنهای کوتاه میگذشته است.

به گفته یولکا کوزمانوویچ-کوتکوویچ (Julka Kuzmanovic-Cvetkovic)، باستان شناس: "بنابر پیکره هایی که یافته ایم، زنان جوان، با برتن کردن بلوزها و دامنهایی کوتاه- مانند دختران امروزی- به زیبایی لباس میپوشیده و بازوان خود را با دستبندهای متعدد زینت میداده اند."

این قبیله بدون نام که در فاصله سالهای 5400 و 4700 قبل از میلاد، در محوطه ای 120 هکتاری میزیسته اند، اطلاعاتی درباره داد و ستد، صنایع دستی، هنر و استخراج و ذوب فلزات داشته اند. در نزدیکی این زیستگاه، یک چشمه آب گرم وجود دارد که میتواند به نوعی قدیمیترین چشمه آب معدنی اروپا باشد. به گفته کوزمانوویچ " آنها به دنبال زیبایی بوده اند و 60 فرم مختلف از پیکره های سفالین فوق العاده به وجود آورده اند که نه تنها نماد خدایانشان بوده، بلکه تنها به خاطر لذت انجام یک کار هنری، خلق شده اند."

این یافته ها نشان دهنده سازمان دهی و تقسیم کار پیشرفته هستند. خانه ها دارای اجاق بوده اند، حفره هایی مخصوص زباله وجود داشته و مردگان در گورستانی مرتب و تمیز به خاک سپرده میشده اند. مردم بر روی زیراندازهای پشمی و پوست میخوابیده، البسه خود را از پشم، کتان و چرم تهیه کرده و به نوعی دامداری هم اشتغال داشته اند.

این مردم به خصوص علاقه بسیاری به کودکان خود داشته اند. دست سازهای این مردم شامل اسباب بازیهایی مانند حیوانات کوچک و جغجغه های گلی است. همچنین ظروفی کوچک که ناشیانه و از جنس گل نیز یافته شد است که ظاهرا توسط کودکان و در حین بازی ساخته شده اند.

عصر مس
یکی از هیجان انگیزترین یافته ها برای باستان شناسان، کشف یک کارگاه فلزکاری مجهز و سطح بالا است که مجهز به یک کوره و ابزارهایی شامل یک اسکنه مسی، یک چکش دو سر و یک تیشه بوده است.

به گفته کوزمانوویچ " این یافته میتواند ثابت کند که عصر مس در اروپا 500 سال زودتر از آنچه تصور میکردیم آغاز شده است."

عصر مس، اولین مرحله استفاده انسان از فلزات است که در آن، انسانها در کنر وسایل سنگی، از ابزار مسی نیز استفاده میکرده اند. تا کنون چنین تصور میشد که در اروپای شرقی، این دوره در حدود هزاره چهارم قبل از میلاد و زودتر از آن در آسیای میانه، آغاز شده باشد.

دوران شکوفایی تمدن وینکا از 5500 تا 4000 قبل از میلاد و در منطقه ای بوده که بعدها بوسنی، صربستان، رومانی و یوگوسلاوی در آن به وجود آمدند.

نام این تمدن از دهکده وینکا گرفته شده است که امروزه در 10 کیلومتری بلگراد و بالای رود دانوب قرار داشته و جایی است که در اوایل قرن بیستم اولین حفاریهای انجام شده در آن، 8 دهکده نوسنگی را آشکار کرد.

کشف یک معدن، قدیمیترین معدن اروپا، در همان نزدیکی و در کنار رود مالوا (Mlava) بر این نظریه که وینکا میتواند اولین تمدن عصر فلز اروپا باشد، صحه میگذارد. به گفته دوسان اسلیوار (Dusan Sljivar)، باستان شناس موزه ملی صربستان :" یافته های اخیر نشان میدهند که تمدن وینکا از همان ابتدا تمدنی وابسته به استخراج و ذوب فلز بوده است. آنها میدانسته اند چگونه سنگهای معدنی را استخراج کرده، آنها را جابجا کرده و با ذوب کردنشان ابزار بسازند."

کارگاه فلزکاری در پلاکنیک (Plocnik) اتاقی در اندازه تقریبا 25 متر مربع، با دیوارهایی از چوب با پوشش گل بوده است.

کوره، که خارج از اتاق ساخته شده بوده است، دارای لوله های سفالی تهویه هوا با صدها سوراخ ریز و نوعی دودکش ابتدایی بوده که ورود هوا به داخل کوره و خروج دود از آن را تضمین میکرده است. به گفته اسلیوار " در بلغارستان و قبرس، که در آنها هم کارگاه هایی مشابه کشف شده است، کوره ها فاقد دودکش هستند و هوا برای آتش توسط بادبزن ایجاد میشده است که افراد را مستقیما در معرض حرارت و دی اکسید کربن قرار میداده است.

کانیهای رنگین
به گفته وی، بر اساس رگه های مالاشیت یافت شده در درون یک کاسه، بسیار احتمال دارد که فلزکاران اولیه از کانیهای رنگینی که نظر آنان را جلب میکرده است استفاده میکرده اند.کانیهایی چون آزوریت آبی، مالاشیت سبز درخشان و کوپریت سرخ که همه حاوی مس هستند. این زیستگاه احتمالا در نیمه اول هزاره پنجم، در یک آتش سوزی بزرگ نابود شده است.

منطقه پلاکنیک اولین بار در سال 1927، زمانی که دولتهای صرب، کرووات و اسلوونی به ساخت یک خط آهن از شهر جنوبی نیس (Nis) به استان کوزوو (Kosovo) پرداختند، کشف شد.

در آن زمان تعدادی از این کشفیات منتشر شد اما جنگ، کمبود منابع مالی و اعتراضات کشاورزان موجب شد که عملیات اکتشافی در منطقه بسیار پراکنده و دوره ای انجام شود تا اینکه حفاری به صورت جدی در سال 1996 آغاز شد.

کوزمانوویچ میگوید :" غم انگیزترین بخش کار زمانی است که ما کار خود را به اتمام میرسانیم و دوباره باید همه چیز را با خاک بپوشانیم. زیرا حفظ و نگهداری بسیار پر هزینه است و از طرفی صاحبان زمین میخواهند به کار خود ادامه بدهند، پس از نظر دولت این روش، ساده ترین کار ممکن است." او افزود که البته این بار این امید وجود دارد که به سبب اهمیت این کشف، این منطقه حفظ و حفاظت شود.

"رویای ما این است که روزی تمام شهر را از زیر خاک خارج کنیم و مردم بتوانند زندگی در دوران ماقبل تاریخ را از نزدیک مشاهده کنند."